وابسته سازی متممی در زبان فارسی امروز
پایان نامه
- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی - پژوهشکده زبانشناسی
- نویسنده فریار اخلاقی
- استاد راهنما محمد دبیرمقدم یحیی مدرسی
- تعداد صفحات: ۱۵ صفحه ی اول
- سال انتشار 1395
چکیده
وابسته سازی متممی شرایطی است که یک فعل در جایگاه یکی از وابسته های اجباری خود به جای گروه اسمی، از یک ’بند‘ استفاده می کند و حضور بند مورد نظر برای خوش ساخت بودن جمله ضروری است. در پژوهش حاضر، وابسته سازی متممی در فارسی امروز در چارچوب رویکرد نقشی- رده شناختی و بر پایه ی پیکره ای زبانی مشتمل بر چهل هزار جمله از داده های طبیعی (نوشتاری) زبان فارسی مورد بررسی قرار گرفته است. در رویکرد نقشی- رده شناختی، فرض اصلی آن است که ویژگی های معنایی فعل بند اصلی نقش عمده ای در تعیین ساختار بند وابسته ایفا می کنند. در نتیجه، بررسی وابسته سازی متممی بر پایه ی فهرستی از طبقات معنایی فعل های متمم پذیر شکل می گیرد که در چارچوب نظری حاضر عبارت اند از: وجهی، مرحله ای، بهره کشی (’دارای معنای ضمنی مثبت‘ و ’فاقد معنای ضمنی‘)، آرزویی، ادراکی، آگاهی، نگرش گزاره ای، و نقل قولی؛ و سپس بررسی می شود که ساختار بند وابسته ی متممی در هر طبقه ی معنایی با ساختار بند خبری غیروابسته تفاوت دارد یا نه و اگر متفاوت است این تفاوت در چیست. ارزیابی این تشابه یا تمایز نیز از گذر بررسی دو متغیر انجام می گیرد، یکی صورت فعل بند وابسته (از نظر نمایش یا حذف تمایزات مقوله ایِ زمان دستوری، نمود، وجه و شخص) و دیگری رمز گذاری مشارک ها در این بند (از نظر حضور آشکار یا عدم حضور مشارک های بند وابسته). در زمینه ی صورت فعل بند وابسته، بررسی ها حاکی از آن بود که در زبان فارسی نیز در رمزگذاری بند وابسته ی متممی دو راهکار هم ترازی/تنزل مورد استفاده قرار می گیرد و این تقابل به صورت تقابل دو وجه اخباری و التزامی تجلی می کند. طبق یافته های پژوهش، در زبان فارسی امروز در سه طبقه ی معنایی وجهی، بهره کشیِ دارای معنای ضمنی مثبت و بهره کشیِ فاقد معنای ضمنی تنها از راهکار تنزل استفاده می شود و در سایر طبقات معنایی هر دو راهکار هم ترازی و تنزل مورد استفاده قرار می گیرند. در برخی از روابط متممی زبان فارسی نیز منفی بودن فعل بند اصلی در صورت بندی بند وابسته تأثیر دارد. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهند که سلسله مراتب تنزل یافتگی در زبان فارسی با سلسله مراتبی که مطابق با یافته های رده شناختی برای این منظور به دست داده شده هم سوست. در زمینه ی رمزگذاری مشارک ها نیز بررسی داده های زبان فارسی در مورد تمامی روابط متممی نشان داد که در این زبان گرایش غالب حذف فاعل بند وابسته است و در صورت هم مرجع بودن فاعل بند وابسته با فاعل بند اصلی این گرایش به شکل یک اجبار نسبی رخ می نماید. یافته ها حاکی از آن هستند که در زبان فارسی در سه طبقه ی متمم پذیر وجهی، بهره کشی دارای معنای ضمنی مثبت و بهره کشی فاقد معنای ضمنی در اساس، امکان هم مرجع بودن فاعل بند وابسته با فاعل بند اصلی وجود ندارد، و در مورد سایر طبقات هر دو امکان موجود است.
منابع مشابه
گواه‌نمایی در زبان فارسی امروز
این جستار به بررسی گواه‌نمایی در زبان فارسی معاصر از دیدگاه رده‌شناسی اختصاص دارد. گواه‌نمایی مقوله‌ای دستوری است که نقش آن نشان دادن منبع اطلاع است. در آغاز، این مقولة دستوری و انواع رده‌شناختی آن معرفی می‌گردد. با جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌های مختلف از زبان گفتاری و نوشتاری فارسی معاصر و همچنین متون کلاسیک به دنبال پاسخ این پرسش بوده‌ایم که آیا گواه‌نمایی در این زبان به عنوان یک مقولة دست...
متن کاملمیزان وابستگی نحوی و معنایی بندهای متممی در زبان فارسی
وابستگی از مهم‌ترین روابط بین عناصر نحوی است. در وابسته‌سازی، واحدی به واحد دیگری وابسته میشود. یکی از انواع ساخت‌های وابسته، بند متممی است. در این پژوهش به بررسی میزان وابستگی نحوی و معنایی بندهای متممی زبان فارسی می‌پردازیم. افعال متممی فارسی را براساس عوامل معنایی ازجمله احتمال انجام فعل بند اصلی، هم‌ارجاعی و هم‌زمانی بین بند متممی و بند اصلی، در طبقات متفاوت وابستگی قرار داده‌ایم. سپس، با ...
متن کاملانواع «ی» در زبان فارسی امروز
یکی از مباحث مهمی که در دستور زبان فارسی کمتر مورد توجه قرار گرفته است، مبحث چندگونگی «ی» در این زبان است، «یائی» که هم در مقام واژه، هم در مقام تکواژ تأثیر فراوانی بر غنای زبان فارسی دارد اما دستور نویسان فارسی هیچ گاه این مقوله را به طور مشخص و مستقل مطرح نکردهاند و غالبا در خلال مباحث دیگر مثل «معرفه و نکره»، یادی هم از «ی» کرده‌اند. پژوهش حاضر که با روش تحلیلی-توصیفی نگاشته شده است، در صدد...
متن کاملبررسی ساخت ملکی در زبان فارسی امروز از دیدگاه رده‌شناسی
در این مقاله در پی آنیم که پس از اشاره به دسته بندی انواع راهبردهای صرفی-نحویِ ملکی سازی در زبان های دنیا که حاصل مطالعات رده شناختی هستند و تعیین متغیرهای دستوری که در این دسته بندی مد نظر قرار گرفته‌اند، راهبردهای ملکی سازی در زبان فارسی امروز را بررسی کنیم و بر اساس متغیرهای دستوری فوق‌الذکر این راهبردها را تحلیل کنیم. سپس بر اساس معیارهای تعیین راهبرد غالب، راهبرد غالبِ به کار گ...
متن کاملجایگاه تکیه در تکواژهای وابسته زبان فارسی
تکیه فرایندی آوایی است که در آن هجایی نسبت به هجاهای دیگر برجسته میشود. همة واحدهای واژگانی زبان، صرفنظر از صورت ساختاری و تعداد هجاهای آنها در واژگان، طرح تکیه یا الگوی خاص خود را دارند.با توجه به این موضوع که بیان میشود گرایش عمومی تکیه در زبان فارسی به سمت پایان واژه است و قواعد اعطای تکیة کلمه در این زبان مشروط به شرایط دستوری است، در این تحقیق به دنبال پاسخی برای این پرسش هستیم که آیا...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
نوع سند: پایان نامه
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی - پژوهشکده زبانشناسی
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023